„Za niewystarczającą należy uznać znajomość spraw związanych ze zdrowiem. Około 40% badanych osób, 44,4% mężczyzn i 37,7% kobiet, stwierdziło, że nie zetknęli się z pojęciem „czynnik ryzyka albo czynnik sprzyjający zachorowaniu (na przykład na zawał serca, chorobę wieńcową lub udar mózgu, nowotwór)”. Ci, którzy znali to pojęcie często jednak nie znali czynników, które zwiększają zagrożenie zachorowania na zawał serca lub udar. „

Nawiązując do powyższego cytatu z raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego z 2018 roku należałoby zastanowić się nad własną świadomością oraz wiedzą w odniesieniu do zdrowia oraz czynników determinujących jego jakość. W tym celu przeprowadzę Was przez najistotniejsze elementy wpływające na stan zdrowia, często także prowadzące bezpośrednio do jego utraty, w konsekwencji śmierci. Wierzę, że ten rzeczowy tekst pozwoli Wam uczciwie odpowiedzieć na postawione w tytule pytanie.

Jak wynika z przytaczanego raportu w 2016 roku najsilniejszymi czynnikami determinującymi zgony w Polsce były choroby układu krążenia (ChUK) i nowotwory. Pierwszy czynnik odpowiadał za 48,3% zgonów, drugi za 25,8%, zaś łącznie powodowały one 69,1% WSZYSTKICH zgonów w Polsce. Na uwagę zasługuje fakt, że zewnętrzne przyczyny zgonów od roku 2015 są dopiero piątą co do znaczenia grupą przyczyn umieralności ogółu ludności Polski (4,9% ogółu zgonów w 2016 r.). Jednocześnie stanowią one 25% zgonów mężczyzn i są największym zagrożeniem życia osób w wieku 5-44 lata, w przypadku których w 2016 r. były odpowiedzialne za 34% zgonów. Spośród zewnętrznych przyczyn zgonów dominujące znaczenie mają samobójstwa, upadki i dopiero na trzecim miejscu wypadki komunikacyjne.

Odnosząc się do najgroźniejszego czynnika jakim są ChUK trzeba zaznaczyć, że choroby te stanowiły NAJCZĘSTSZĄ przyczynę zgonów wśród MĘŻCZYZN w wieku 45-54 lat i 70 lat i starszym, zaś u kobiet dopiero po 74 roku. Szczególnie niebezpieczne są są choroby serca, które stanowiły 60,6 % ogółu zgonów determinowanych z powodu ChUK.

Nawiązując do drugiej grupy czynników stanowiących o zgonach w Polsce, nowotworów trzeba odnotować szczególne jego rodzaje, które dotykały konkretne grupy wiekowe oraz płcie. Ogólnie rzecz biorąc nowotwory stanowią większe zagrożenie dla mężczyzn niż kobiet i w 2016 roku po raz pierwszy odnotowano większą liczbę zgonów u mężczyzn z powodu nowotworów niż w wyniku chorób serca! Tutaj warto jednak zaznaczyć, że nowotwory to NAJCZĘSTSZA PRZYCZYNA zgonów i przedwczesnej śmierci u KOBIET. W Polsce w 2016 na nowotwory zmarło 99959 osób (55250 mężczyzn i 44709 kobiet), co oznacza 260,1 na każde 100 tys. mieszkańców. Za najgroźniejsze dla ogółu należy uznać nowotwory tchawicy, oskrzeli i płuc. W odniesieniu do płci za najgroźniejsze dla kobiet poza wyżej wymienionymi (38,5 na 100 tyś. mieszkańców) należy uznać nowotwór sutka „piersi” (32,7 na 100 tyś. mieszkańców). W przypadku mężczyzn za największą śmiertelność odpowiadają nowotwory tchawicy (87,1 na 100 tyś. mieszkańców) i jelita grubego, odbytnicy i odbytu(38,1 na 100 tyś. mieszkańców).

Przyczynom zewnętrznym podarujemy tylko kilka linijek. Jedną z najczęstszych przyczyn zewnętrznych powodujących zgony wśród ogółu stanowiły UPADKI, w wyniku których w 2016 roku przedwcześnie straciło życie 4451 osób, w tym 2386 mężczyzn i 2065 kobiet. W tym samym czasie 4671 osób odebrało sobie życie w akcie samobójczym, przy znaczącej przewadze mężczyzn 4075, do 596 kobiet. Trzeci czynnik zewnętrzny stanowiły wypadki komunikacyjne, w wyniku których życie straciło 3655 osób, 2784 mężczyzn i 871 kobiet.

Teraz bardzo ciekawa korelacja między wskaźnikami umieralności z powodu przyczyn, którym można zapobiegać oraz tych, które można skutecznie leczyć, a NAJSILNIEJSZYMI czynnikami determinującymi przedwczesne zgodny w Polsce, czyli NOWOTWORAMI i ChUK.

Zacznijmy od tego czym są owe przyczyny, którym można zapobiegać oraz te, które można skutecznie leczyć, do tego posłużą cytowane definicje z raportu, który stanowi podstawę zawartych w artykule treści.

„Przyczynie zgonu można zapobiec, jeśli w świetle rozumienia determinant zdrowia w okresie gdy nastąpił zgon, wszystkie lub większość z tej przyczyny (z zastrzeżeniem ograniczeń wiekowych w stosownych przypadkach) mogła by być uniknięta dzięki interwencjom w zakresie zdrowia publicznego w najszerszym tego słowa znaczeniu. Natomiast przyczyna zgonu jest podatna na medyczną interwencję jeżeli w świetle wiedzy medycznej i dostępnej technologii w okresie gdy nastąpił zgon, wszystkich lub większości zgonów z jej powodu można by uniknąć dzięki opiece zdrowotnej dobrej jakości.”

W myśl przytoczonych słów do czynników którym można zapobiec (preventable) zaliczają się nowotwory złośliwe płuca (TAK, te które najczęściej powodowały zgon!). Trzeba także zaznaczyć, że czynniki preventable zdecydowanie bardziej dotyczą mężczyzn niż kobiet. Czynniki, które można skutecznie leczyć (amenable), które najmocniej determinowały przedwczesną śmierć to choroby naczyń mózgowych (o kodach l60-l69 m. in. udar, zawał mózgu, krwotok śródczaszkowy, niedrożność i zwężenie tętnic). W 2016 z powodu wymienionych czynników wystąpiło 29,1 tyś zgonów. W przedziale wiekowym do 50 lat czynnik szczególnego ryzyka w grupie amenable stanowiła cukrzyca! Podobnie jak w przypadku zagrożeń z grupy preventable tu także bardziej zagrożeni są mężczyźni.

Ciekawostkę stanowi także borelioza jako wskaźnik zachorowań na choroby zakaźne i pasożytnicze w Polsce. Ogólnie rzecz ujmując sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych i pasożytniczych w Polsce jest stosunkowo korzystna i względnie stabilna. Współczynniki umieralności z powodu tych chorób w poszczególnych latach oscylują w granicach 5-8 zgonów na 100 000 ludności, a udział tych chorób w przyczynach zgonów Polaków – w granicach 0,5%-0,8%. Przykład boreliozy odbiega od obrazu ogólnego. Na przestrzeni lat 2015-2017 liczba zachorowań stale rosła od 9 003 osób w 2015, przez 13 625 do 21 514 zakażonych. Na podstawie analizy przeprowadzonej przez portal ZnanyLekarz w samym 2017 w kontekście poszukiwanych informacji dot. chorób borelioza była trzecią co do częstości wyszukiwania.

Powyższe definicje wysuwają na pierwszy plan 2 spośród 3 najważniejszych czynników w zmaganiach z chorobą, są to CZAS oraz JAKOŚĆ OPIEKI ZDROWOTNEJ. Trzeci element to ŚRODKI FINANSOWE niezbędne do zapewnienia dwóch poprzednich. Ten „złoty” trójkąt to swoista klamra spinająca całą powyższą treść z faktycznymi środkami niezbędnymi do wyzdrowienia. Oto liczby:

16 tys. zł to cena za operację usunięcia guza trzustki.

28,5 tys. zł wynosi cena operacji u pacjenta z nowotworem jamy ustnej, gardła lub krtani. Cena obejmuje wycięcie chorych tkanek i ich rekonstrukcję oraz sześciotygodniowy pobyt pacjenta w szpitalu.

70 tys. zł kosztuje aparat do bronchoskopii, stosowany do diagnozowania raka oskrzeli i płuc. NFZ płaci za badanie 100-150 zł, zaś prywatne wykonacie badań może kosztować 300-400 zł.

759 tys. zł to koszt pięcioletniej kuracji herceptyną (90 podań) u pacjentki z rozsianym nowotworem piersi. Jedna ampułka leku kosztuje 2812 zł. Przy jednym podaniu trzeba używa się trzech ampułek , co daje ponad 8436 zł. U pacjentek, którym wycięto guz, standardowa terapia to 18 podań, co daje kwotę prawie 152 tys. zł.

495 zł to cena zanajszerszy test ryzyka raka piersi i raka jajnika – „TWR BAŁTYK”

22 872,54 zł to koszt siedmiomiesięcznego turnusu leczenia boreliozy metodą ILADS, gdzie same antybiotyki trzeba przeznaczyć 5 599,34 zł.

Z wprowadzenia będącego cytatem z raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego jasno wynika, że właściwa ocena stanu zdrowia, a co ważniejsze czynników je determinujących jest na bardzo niskim poziomie. W zestawieniu z marginalnym poziomem odpowiedzialności przejawiającym się skrajnym zaniedbaniem w obszarze zapewnienia środków na leczenie w przypadku poważnego zachorowania, o którym można było przeczytać tutaj: https://www.linkedin.com/pulse/time-die-mateusz-tyl należy szczerze odpowiedzieć na postawione w tytule pytanie – który obraz rzeczywistości wybierzesz dziś? Świadomy i odpowiedzialny czy ignorujący i niedojrzały?

Źródła:

https://www.pzh.gov.pl/najnowszy-raport-nizp-pzh-sytuacja-zdrowotna-ludnosci-polski-i-jej-uwarunkowania

https://wyborcza.pl/TylkoZdrowie/7,137474,22562891,ile-kosztuje-leczenie-raka.html?disableRedirects=true

http://med.kalamazoo.pl/icd10/I60-I69/choroby_naczyn_mozgowych

https://mamadu.pl/135785,na-co-najczesciej-choruja-polacy-1-miejsce-na-liscie-budzi-niepokoj

https://www.samimocni.pl/20-tys-bardzo-wysokie-koszty-leczenia-neuroboreliozy-ilads/